Historia sztucznej inteligencji była kiedyś wyobrażana jako wyścig niezależnych laboratoriów, napędzany chęcią przyniesienia korzyści ludzkości. Ta wizja umarła dawno temu. Obecnie zaawansowana sztuczna inteligencja jest skutecznie kontrolowana przez jedną, połączoną ze sobą jednostkę zajmującą się technologią finansową – to, co nazywam „Blobem”. To nie jest spisek; jest to logiczny wynik praw skali, nienasyconych wymagań kapitału i strategicznych partnerstw dominujących w tej dziedzinie.
Od idealizmu do współzależności
Początki sięgają Elona Muska, który dostrzegł potencjał sztucznej inteligencji zarówno w zakresie ogromnego postępu, jak i katastrofalnych nadużyć. Początkowo wspierał DeepMind, ale opuścił projekt po przejęciu go przez Google, obawiając się, że motywacja zysku przyćmi względy etyczne. Następnie Musk pomógł założyć OpenAI, mając pierwotny zamiar przedłożenia korzyści dla ludzkości nad zyskiem akcjonariuszy.
Rzeczywistość okazała się jednak zupełnie inna. OpenAI jest obecnie warte setki miliardów dolarów, a sam Musk prowadzi komercyjną firmę zajmującą się sztuczną inteligencją, xAI. Marzenie o altruistycznym laboratorium non-profit zajmującym się sztuczną inteligencją wyparowało. Co bardziej niepokojące, konsolidacja ta nie ma charakteru organicznego; napędzają go złożone umowy finansowe, wsparcie rządowe i ogromne koszty rozwoju zaawansowanej sztucznej inteligencji.
Struktura splecionych kropel
Połączenia przyprawiają o zawrót głowy. Nawet użycie samej sztucznej inteligencji do ich wyświetlenia (tak, poprosiłem o pomoc GPT-5) pokazuje cykliczny mechanizm pieniędzy i mocy obliczeniowej. Weźmy na przykład niedawną umowę pomiędzy Nvidią, Microsoftem i Anthropic. Microsoft inwestuje miliardy w firmę Anthropic, która z kolei zobowiązuje się do zakupu kolejnych miliardów mocy obliczeniowej z chmury Microsoft Azure. Nvidia inwestuje w Anthropic, która rozwija swoją technologię na chipach Nvidii. Wynik? Nvidia zwiększa zależność od klientów, Microsoft zabezpiecza swoje zakłady na OpenAI, a wycena Anthropic gwałtownie rośnie.
To nie tylko rywalizacja; to współzależność. Prezesi otwarcie przyznają teraz, że „w coraz większym stopniu będą dla siebie nawzajem klientami”. Dyrektor generalny Nvidii, Jensen Huang, chwali się, że jego firma jest „w każdym przedsiębiorstwie w każdym kraju” i postrzega to partnerstwo jako sposób na zdominowanie globalnego krajobrazu sztucznej inteligencji.
Współudział rządu i globalna ekspansja
Rząd USA nie przerywa tej konsolidacji; to promuje. Nvidia może sprzedawać chipy do Chin (część zysków wraca do USA), a Arabia Saudyjska jest zabiegana jako partner w dziedzinie sztucznej inteligencji pomimo jej autorytarnego reżimu. Administracja wydaje się mniej przejmować szkodą publiczną niż zabezpieczeniem kawałka tortu.
Ta dynamika wykracza poza Stany Zjednoczone. Arabia Saudyjska finansuje projekty AI w USA, jednocześnie budując własny obiekt blob AI, który mógłby w przyszłości potencjalnie konkurować z firmami amerykańskimi. Cały system zaprojektowano tak, aby nikt nie pozostał w tyle – być może z wyjątkiem społeczeństwa.
Nieuchronny upadek?
Nawet znawcy branży zdają sobie sprawę z niepewności sytuacji. Dyrektor generalny Google, Sundar Pichai, ostrzega, że „żadna firma nie będzie odporna”, jeśli pęknie bańka AI. Ogromne inwestycje kapitałowe wymagane w przypadku centrów danych i szkoleń LLM zmuszają firmy do poligamicznych relacji z dostawcami usług w chmurze.
Blob nie jest kartelem ustalającym stałe ceny; jest to strukturalna nieuchronność zrodzona z praw skalowania i potrzeby partnerstwa. Jednak spektakl przywódców sztucznej inteligencji uczestniczących w wydarzeniach w Białym Domu, aby uhonorować osobistości autorytarne, takie jak Mohammed bin Salman, uwydatnia dokonywane kompromisy moralne.
Rewolucja AI nie polega na wyzwoleniu inteligencji; chodzi o konsolidację władzy w rękach nielicznych, przy wsparciu rządów i finansowaniu z nieskończonego kapitału. To nie jest postęp; jest to starannie skonstruowany monolit, a przyszłość zostanie określona przez tych, którzy go kontrolują.
